Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezine Başvuran Kadınların Kendi Kendine Meme Muayenesi Yapmama Nedenleri ve Meme Kanseri Sağlık İnançlarının İlişkisi
Öz
Araştırma kanser taraması yaptırmak için kanser erken teşhis, tarama ve eğitim merkezlerine (KETEM) başvuran kadınların kendi kendine meme muayenesi yapmama nedenleri incelenmek ve meme kanserine yönelik sağlık inançları arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Tanımlayıcı desendeki araştırmanın evreni Kocaeli Darıca KETEM’e başvuran kadınlar oluşturdu. Örnekleme 01.01.2019 ve 31.03.2019 tarihleri arasında 695 kadın alındı. Veriler, Kadınların kişisel bilgi formu ve Champion sağlık inanç modeli ölçeği ile toplandı. Verilerin istatistiksel analizi SPSS for Windows 22.0 programıyla yapıldı. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistiksel yöntemler (sayı ve yüzde) ve Pearson korelasyon katsayısı kullanıldı. Kadınların, %97.4’ü memesiyle ilgili bir hastalık, %95.4’ü meme cerrahisi geçirmediğini, %81.7’si kenedi kendine meme muayenesi (KKMM) yaptığını belirtti. Kadınların KKMM yapmama(127 kadın) nedenleri % 70.1 oranında bilgisizlikti. Kadınların ölçeğin duyarlılık alt boyutundan önemseme alt boyutu, motivasyon, KKMM yararları ve öz etkililiği ile mamografi yararları boyutlarıyla; önemseme alt boyutunun motivasyon, KKMM yararları ve öz etkililiği ile mamografi yararları alt boyutlarıyla; motivasyon alt boyutunun da KKMM yararları ve öz etkililiği ile mamografi faydaları boyutuyla ilişkisi pozitif yönlü ve kuvvetliydi. Sonuşlar doğrultusunda, kadınların KKMM yapmamalarının birincil nedeni bilgisiz olduğu için merkeze başvuran kadınların bu yönden değerlendirilmesi ve eğitilmesinin bilgi düzeyini artırmada önemli olduğu söylenebilir. Bu durum kadınların motivasyonunu artırabilir. Burada en önemli sorumluluk ebelere düşmektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Açıkgöz, A., Çehreli R., Ellidokuz H. (2011). Kadınların kanser konusunda bilgi ve tutumları ile erken tanı yöntemlerine yönelik davranışları, Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 25(3): 145-154.
- Albeshan, S. M., Hossain, S. Z., Mackey, M. G., & Brennan, P. C. (2020). Can breast self-examination and clinical breast examination along with increasing breast awareness facilitate earlier detection of breast cancer in populations with advanced stages at diagnosis?. Clinical breast cancer, 20(3): 194-200.
- Alpteker, H., Gümüş, D., Doğan, S., Bilir, S., & Önal, M. (2011). Kız öğrencilerin meme kanseri ve kendi kendine meme muayenesi bilgi ve uygulamalarının incelenmesi. Meme Sağlığı Dergisi. 7(3): 176-181.
- Bayram Değer, V., Çifçi, S., Saka, G., Ceylan, A. (2018). Üniversite öğrencilerin kendi kendine meme muayenesi bilgi düzeyleri. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 27(5): 343-351.
- Erdem, S. S., Yılmaz, M., Yıldırım, H., Mayda, A. S., Bolu, F., vd., (2017). Düzce’de yaşayanların kanser ve kanser risk faktörleri hakkında bilgi düzeyi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 7(1): 1-10.
- Eroglu, C., Eryilmaz, M. A., Civcik, S., & Gurbuz, Z. (2010). Meme Kanseri Risk Değerlendirmesi: 5000 Olgu. Uluslararasi Hematoloji Onkoloji Dergisi, 20(1): 27-33.
- Gözüm, S, Aydın, I. (2004). Validation Evidence for Turkish Adaptation of Champion’s Health Belief Model Scales, Cancer Nursing, 27(6): 491- 498.
- Gözüm, S., & Çapık, C. (2014). Sağlık davranışlarının geliştirilmesinde bir rehber: sağlık inanç modeli. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 7(3): 230-237.
- Gözüyeşil, E., Taş, F., & Arıöz Düzgün. A. (2019). 15-49 yaş arası kadınlarda meme kanseri endişesi ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını etkileyen faktörler. Cukurova Medical Journal, 44(4), 1215-1225.
- Gürel Köksal, N. G. (2022). Meme kanserinde tarama ve erken tanı. Doğu Karadeniz Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(2): 50-56.
- Karataş, E. T., Karataş, M. O., & Özden, S. (2024). Meme Kanseri Epigenetiğinde Biyobelirteçler: Çevresel Faktörlerin Etkisi. Hacettepe University Journal of the Faculty of Pharmacy, 44(2): 165-181.
- Karayurt, O., & Dramal, A. (2007). Adaptation of Champion's Health Belief Model Scale for Turkish women and evaluation of the selected variables associated with breast self-examination. Cancer Nursing, 30(1): 69-77.
- Karayurt, Ö., Coşkun, A., & Cerit, K. (2008). Hemşirelerin meme kanseri ve kendi kendine meme muayenesine ilişkin inançları ve uygulama durumu. Meme Sağlığı Dergisi, 4(1): 15-20.
- Kartal, A., İnci, F. H., Koştu, N., & Çınar Özen, İ. (2017). Kadınlara ev ortamında verilen bireysel eğitimin kendi kendine meme muayenesi uygulamasına yönelik sağlık inançlarına etkisi. Pamukkale Tıp Dergisi. 10(1): 7-13.
- Kıssal, A. (2012). Sağlığı geliştirme modelleri ile yapılan hemşirelik girişimlerinin yaşlı kadınlarda meme ve serviks kanserine yönelik erken tanı davranışlarına etkisi. (Doctoral dissertation, Dokuz Eylul Universitesi, İzmir/ Turkey).
- Köse, R. M., Bora Başara, B., Güler, C., Soytutan, İ., Aygün, A. ve Özdemir, T. A. (Ed.), (2016). T.C Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı. Ankara: Sentez Matbaacılık ve Yayıncılık.
- Nahcivan, N. Ö. ve Seçginli, S. (2003). Meme kanserinde erken tanıya yönelik tutum ve davranışlar: bir rehber olarak sağlık inanç modelinin kullanımı. C. Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 7 (1): 33-38.
- Özbek, Y., & Erol, Ö. (2024). Meme kanseri tanısı alan ve kemoterapi uygulanan hastaların yaşam kalitesinin incelenmesi. Balkan Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(2): 123-134.
- Özçam, H., Çimen, G., Uzunçakmak, C., Aydın, S., Özcan, T., & Boran, B. (2014). Kadın Sağlık Çalışanlarının Meme Kanseri, Serviks Kanseri ve Rutin Tarama Testlerini Yaptırmaya İlişkin Bilgi Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. Istanbul Medical Journal, 15(3): 154-160.
- Özoğul, E., & Dağ, G. S. (2019). Üniversitede çalışan kadınların meme kanserınde erken tanıya yönelık sağlık inançları. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 12(4), 264-273.
- Palas Karaca, P., & Genç Koyucu, R. (2020). Sağlık hizmetleri öğrencilerinin meme kanseri konusunda bilgilerinin değerlendirilmesi. Androloji Bülteni, 22(2): 94-102.
- Seçginli, S. (2011). Meme Kanseri Taraması: Son Yenilikler Neler?. TAF Preventive Medicine Bulletin, 10(2); 193-199.
- Taşkın L. (2016). Doğum ve kadın sağlığı hemşireliği. 12.Baskı. Akademisyen Tıp Kitapevi. Ankara, ss. 584.
- Tuncer, M. A., Özgül, N., Olcayto, E., Gültekin, M. ve Dede, İ. (Ed). (2014). T.C Sağlık Bakanlığı Kanserle Savaş Dairesi KETEM El Kitapçığı. Ankara: Erişim Adresi: http://kanser.gov.tr/Dosya/ Bilgi-Dokumanlari/ketem-el-kitabi.pdf (Erişim tarihi: 10.10. 2018).
- Uyanık, A., & Seymen, Ö. (2024). Neden/Ne zaman/Nasıl Emzirme (me) liyim?. Hitit Medical Journal, 6(3), 356-366.
- Ünal, E., Atik, D., & Gözüyeşil, E. (2021). Meme kanseri ve aromaterapi. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 11(1): 1-9.
- Yılmaz, S., Emre, N., Aykota, M.R. (2020). Tıp fakültesi öğrencilerinin meme kanseri ve kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. Pamukkale Tıp Dergisi. 13(2): 351-356.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 28 Temmuz 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 10 Şubat 2025 |
| Kabul Tarihi | 24 Nisan 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 3 Sayı: 1 |
